Η Εργονομία και η συμβολή της στην κατασκευή και διάταξη της "γέφυρας" των εμπορικών πλοίων / 2ον μέρος

Πρίν συνεχίσουμε την μικρή αναφορά στην ανάγκη της συμμετοχής της Εργονομίας στον σχεδιασμό της γέφυρας πλοήγησης των πλοίων, πρέπει να επισημάνουμε το γεγονός ότι η παγκόσμια ναυτιλία μέχρι και το 2025 θα χρειασθεί 150.000 αξιωματικούς για να μπορέσει να συνεχίσει να λειτουργεί.

Ταυτόχρονα, η διεθνής επιστημονική κοινότητα σχεδιάζει μέχρι το 2035 να έχει έτοιμο το πρώτο πλήρως "αυτόνομο πλοίο" αφού πρωτίστως μεταβούμε από το υφιστάμενο "συμβατικό" στο "τηλεχειριζόμενο" με τελική επιθυμητή κατάληξη το 'αυτόνομο".

Φυσικά μέχρι το 2035 υπολείπονται περίπου 47 χρόνια και κανείς δεν μπορεί να προσδιορίσει με ακρίβεια τις εξελίξεις σε τομείς όπως είναι οι μικρο-δορυφόροι, με τις δυνατότητες που δείχνουν να δημιουργούν.

Εν τούτοις, έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον να γνωρίζουμε την σειρά εξέλιξης προς την "αυτόνομη" πλεύση, όπως την αντιλήφθηκε ο Thomas Sheridan.

Σύμφωνα με τον καθηγητή Sheridan, πιονιέρο της ρομποτικής και τηλεχειρισμού στο ΜΙΤ, η κλίμακα σχέσης με τους υπολογιστές διαμορφώνεται σε 10 επίπεδα, με το πρώτο, το υφιστάμενο, όπου ο υπολογιστής δεν μπορεί να προσφέρει σχεδόν τίποτα άνευ της ανθρώπινης παρουσίας και καταλήγοντας στο 10, όπου ο υπολογιστής θα αποφασίζει μόνος του , θα δρα αυτόνομα και θα αγνοεί πλήρως τον ανθρώπινο παράγοντα!

Για την οικονομία της συζήτησης, ενδιάμεσα στάδια είναι το 7ο ... ο υπολογιστής θα δρα αυτόνομα και μόνο αν είναι απαραίτητο θα ενημερώνει τον άνθρωπο, στο 8ο ... ο υπολογιστής θα ενημερώνει τον άνθρωπο αν του το ζητήσει, ενώ στο 3ο ... ο υπολογιστής περιορίζει τις εναλλακτικές επιλογές .

Όμως προς το παρόν χρησιμοποιούμε συμβατικά ναυπηγήματα τα οποία χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά βοηθήματα για να ικανοποιήσουν ένα περιορισμένο φάκελο απαιτήσεων, αναγκών, αντιμετώπισης απειλών και κινδύνων όπως η πυρασφάλεια, με απαραίτητη την ανθρώπινη παρουσία και παρέμβαση.

Ο ανθρώπινος παράγοντας και η φυσική του παρουσία πάνω στο πλοίο όπως είπαμε και στο πρώτο μέρος υπόκειται σε φυσικούς, πνευματικούς και ψυχολογικούς περιορισμούς.

Η θεωρητική προετοιμασία ενός ατόμου για την ανάληψη και εκπλήρωση τεχνικού αποτελέσματος όπως αναφέρεται ότι είναι η εργασία, ατομική και ομαδική, επικεντρώνεται στην ενδυνάμωση της ικανότητα του να αντιληφθεί, επεξεργαστεί, αποφασίσει και ενεργήσει επί όλων των παραμέτρων οι οποίες οδηγούν σε τεχνικό αποτέλεσμα.

Ο ανθρώπινος αντιληπτικός μηχανισμός και αυτός της ανταπόκρισης στο ερέθισμα στηρίζεται στον πληροφοριακό μεταβολισμό του ατόμου και το ορμονικό σύστημα τα οποία όταν λειτουργούν σε περιβάλλον απαλλαγμένο από "θορύβους" μπορούν να δώσουν ένα ικανοποιητικό αποτέλεσμα.

Το οφθαλμικό σύστημα εκτελεί περισσότερες απο 50 λειτουργίες η πλειονότητα των οποίων αγνοείται από το άτομο εκτός και αν εκτεθεί σε συγκεκριμένα οφθαλμομετρικά τεστ.

Οι οπτικές παραισθήσεις/αυταπάτες/ψευδαισθήσεις είναι το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα της οπτικής και επεξηγηματικής μας ανεπάρκειας ως ανθρώπινα όντα.

Αυτη η ανεπάρκεια σε συνδυασμό με απαιτήσεις ταυτόχρονης ανάγνωσης/ερμηνείας ηλεκτρονικών βοηθημάτων, έχουν οδηγήσει σε τραγικά δυστυχήματα.

Η πυραμιδική απόδοση εκμάθησης χρήσης ενός μέσου, από ποδήλατο μέχρι διαστημόπλοιο περιλαμβάνει τρία επίπεδα.

Η εκμάθηση αυτών των επιπέδων είναι απαιτητική και χρονοβόρος είναι δε συνάρτηση και της δυναμικής συμπεριφοράς του κάθε μέσου.

Για τον λόγο αυτό διαμορφώθηκαν τρία επίπεδα δυναμικής συμπεριφοράς τα οποία αναφέρονται ως:

Γραμμική

Ταχύτητας

Επιτάχυνσης

Στα πλοία, όπου οι ταχύτητες είναι μικρές, οι δυσκολίες προέρχονται κυρίως από την συμπεριφοριστική σχέση πλοίου και θαλάσσιας επιφάνειας όταν η δεύτερη είναι σε κατάσταση που να προκαλεί ισχυρές εγκάρσιες ή διαμήκεις μεταβολές της επιθυμητής ισορροπίας του ναυπηγήματος.

Ισχυρές μεταβολές της ισορροπίας πλεύσης οι οποίες επιδρούν στην αρνητική μετακίνηση του μετακεντρικού ύψους με άμεση επίδραση στον μοχλοβραχίονα επαναφοράς μπορεί να προέλθουν από μετακίνηση φορτίου, τις ελεύθερες επιφάνειες , τον αέρα, το πηδάλιο και τον κυματισμό.

Η διοικητική διαβάθμιση - επίπεδα διοίκησης, την οποία συναντάμε στην σύνθεση των πληρωμάτων και όχι μόνο, είναι αποτέλεσμα τη πυραμιδικής εκμάθησης η οποία περιλαμβάνει τα παρακάτω στάδια /επίπεδα.

Χειρισμού

Θέσης του πλοίου

Ναυτιλίας

Ο βαθμός απόδοσης του εκπαιδευόμενου κατά το στάδιο της εκμάθησης χειρισμού αναδεικνύει τον βαθμό αφομοίωσης και εφαρμογής των χειριστικών απαιτήσεων του μέσου - πλοίο.

Ο βαθμός αυτός επιδρά στην ικανότητα του χειριστή να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του ναυπηγήματος όταν σε αυτό επιδρούν δυνάμεις μεταβολής της ισορροπίας του.

Αμφότεροι οι προηγούμενοι δύο βαθμοί σχετίζονται με την ικανότητα του να μπορεί να διαχειριστεί και ανταποκριθεί ταυτόχρονα στις απαιτήσεις εκ της χαραχθείσης πορείας.

Πορεία, απαγορευμένες περιοχές, δίαυλοι, διάδρομοι, NAVTEX, έλεγχος ευστάθειας, συναγερμοί, ασφάλεια πληρώματος ...

Είναι επομένως λογικό και φρόνιμο το σύνολο των απαιτούμενων βοηθημάτων για την άμεση ενημέρωση, παρακολούθηση και απαιτούμενη αντίδραση να βρίσκεται εντός του οπτικού και απτικού πεδίου του χειριστή με εξασφαλισμένη την απουσία σωματικής καταπόνησης η οποία αποσπά και λειτουργεί περιοριστικά/απαγορευτικά.

Αυτή η απαίτηση γίνεται επιτακτικότερη από το γεγονός οι το πλήρωμα γέφυρας παραμένει 24/7 επί του πλοίου δεχόμενο για μακρά χρονικά διαστήματα τις επιδράσεις του περιβάλλοντος με επιπτώσεις επί της ποιότητας ύπνου, διατροφής, εν συνόλω της φυσικής , πνευματικής και ψυχολογικής ευεξίας του.

Γεγονός είναι ότι σιγά - σιγά ενσωματώνονται γνώσεις και μαθήματα του παρελθόντος και πλέον μπορούμε να βρεθούμε ενώπιον διατάξεων οι οποίες προκαλούν εντυπωσιασμό.